Στις πολλές επισκέψεις μου στο ταπεινό παλιότερο Μαυρομάτι, την σημερινή Αρχαία Μεσσήνη, θαύμασα την εκπληκτική δεινότητα του καθηγητή Πέτρου Θέμελη και της ομάδας του. Ο κύριος Πέτρος Θέμελης είναι εξαιρετικός ανασκαφέας και μελετητής της γενιάς του. Θεμελίωσε την αντίληψή μας για την αρχαία Μεσσήνη, σε τέτοιο βαθμό, που ποτέ δεν θα υπάρξει όμοιός του αφού πια η αρχαία πολιτεία είναι συνώνυμη με αυτόν.
Η εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, ή απλά Αρχαιολογική Εταιρεία, έχει έδρα την Αθήνα και σκοπό την ανεύρεση, τη διάσωση και τη μελέτη των αρχαιοτήτων της Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 1837 με στόχο να βοηθήσει την κρατική Αρχαιολογική Υπηρεσία.
Ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης έφτασε για την ανασκαφή της αρχαίας Μεσσήνης, στο Μαυρομάτι το 1986. Τότε το Συμβούλιο της εν Αθήναις Aρχαιολογικής Eταιρείας του ανέθεσε τη διεύθυνση του έργου των ανασκαφών και των αναστηλώσεων στην αρχαία Μεσσήνη που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Η εταιρεία όρισε τον κύριο Θέμελη ισόβιο επιστημονικό διευθυντή. Είχε προηγηθεί μια ακόμα ανασκαφική προσπάθεια από την Εταιρεία υπό την διεύθυνση του Αναστασίου Ορλάνδου το 1959. Τον προηγούμενο χρόνο είχε γίνει η εξαγορά των ιδιωτικών κτημάτων που βρίσκονταν δυτικά του Βουλευτηρίου και του Προπύλου. Κάτω από αυτά τα κτήματα εκτεινόταν η Αγορά της αρχαίας Μεσσήνης.
Ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης περιγράφει το έργο του:
«Χάρη στις ανασκαφές της Αρχαιολογικής Εταιρείας από το 1986 έως σήμερα και τις αναστηλώσεις, η αρχαία Μεσσήνη ξαναβλέπει το φως, ζει μια δεύτερη ζωή στον σύγχρονο κόσμο με την αγορά της, τα ιερά τεμένη και τους ναούς, τα μνημεία, τις εντυπωσιακές οχυρώσεις και τα θέατρά της. Αυτό που την χαρακτηρίζει και την διακρίνει είναι το στοιχείο της εξέλιξης, της σταδιακής αποκάλυψης, της ανάπλασης και της ανάδειξης. Η μορφή των περισσότερων μνημείων ανασυγκροτήθηκε μέσα από λιθοσωρούς. Το αρχαίο αστικό τοπίο διατηρεί στοιχεία των διαδοχικών οικοδομικών φάσεων από την ίδρυση της πόλης το 369 π.Χ. έως τον 14ο/15ο αιώνα μ.Χ. Η αρχαία Μεσσήνη, ως ένα αρχαιολογικό και οικολογικό πάρκο, έχει αποκτήσει τη δική της δυναμική χάρη στις δυνατότητες που προσφέρουν τα μεγαλειώδη αρχαιολογικά κατάλοιπα μιας αρχαίας πολιτείας, το αλώβητο φυσικό περιβάλλον και οι ήπια δομημένοι σύγχρονοι οικισμοί που την περιβάλλουν».
Μια προσωπική μαρτυρία. Άνοιξη του 2002. Διάβασα ότι ο καθηγητής Πέτρος Θέμελης θα ξεναγήσει τους επισκέπτες του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Μεσσήνης, το Σάββατο το πρωί. Τρομερή ευκαιρία. Ξεκίνησα από την Αθήνα χαράματα. Μετά την Τρίπολη έβρεχε. Έφτασα στο Μαυρομάτι. Έξω από το μικρό αρχαιολογικό μουσείο είχαμε μαζευτεί πέντε ή έξι άτομα. Μέσα στο ψιλόβροχο, εμφανίστηκε ο καθηγητής-ανασκαφέας. Μικρός το δέμας, με γρήγορο βλέμμα κι αποφασιστικότητα μας καλωσόρισε και άρχισε αμέσως την ξενάγηση. Ανέλυε την απλότητα του τρόπου της ανασκαφής. Εκεί που παλιότερα βρίσκονταν σταφίδες κι αμπέλια μετά την απαλλοτρίωσή τους, οι ανασκαφείς αφαιρούσαν απλά τις ξερολιθιές. Τα υπόλοιπα αναλάμβανε η βροχή του επερχόμενου χειμώνα. Διώχνοντας τις επιχώσεις αποκάλυπτε τα υποκείμενα αρχαία στρώματα και θεμέλια της πόλης. Ότι «εμφανιζόταν» την επόμενη χρονιά, γινόταν το αντικείμενο της ανασκαφικής ομάδας. Ήπια ανασκαφή, χωρίς περιττά σκαψίματα, με πολλή υπομονή αλλά και τεράστια επιμονή. Άλλωστε η ανασκαφή έπρεπε να φέρει στο φως μια ολόκληρη αρχαία πόλη, τη Μεσσήνη του Επαμεινώνδα. Το χώμα κρατάει όλες τις πληροφορίες μέσα του, λέει ο καθηγητής!
Και ο καθηγητής τα κατάφερε! Κι όλοι εμείς καλούμαστε να γίνουμε σήμερα τα καινούργια τείχη της αρχαίας πόλης για να κρατήσουμε μακριά τους επίβουλους. Ο ανασκαφέας
