Την μουσική επιμέλεια της βραδιάς θα αναλάβει ο διεθνής βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος στο τραγούδι, συνοδευόμενος στο πιάνο από τον Θανάση Αποστολόπουλο και από έξι μουσικούς. Για το έργο του Ελύτη θα εισηγηθεί ο Δημήτρης Κοσμόπουλος, ενώ ποίηση του Ελύτη θα απαγγείλει η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου. Η ίδια, λίγο πριν την ξεχωριστή αυτή εκδήλωση, μίλησε μεταξύ άλλων στην “Ε” για τα βασικά χαρακτηριστικά της ποίησης του Ελύτη, για το πώς μπορεί να λειτουργήσει η ποίησή του στον σημερινό Έλληνα, καθώς και για το τί περιλαμβάνει η εκδήλωση στο Μέγαρο Χορού.
-Μιλήστε μας για τα βασικά χαρακτηριστικά της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη…
Η ποίηση του Ελύτη αποτελεί ένα σύστημα αξιακό, όπου έννοιες, σημεία και σύμβολα επανέρχονται και αποκτούν μία μεγάλη δυναμική μέσα στη πορεία του έργου του, για να αποτυπωθούν βαθιά στη ψυχή του αναγνώστη. Αξίες ζωτικής σημασίας σήμερα, όπως δικαιοσύνη, αθωότητα, ολιγάρκεια, εναντίωση προς την τρέχουσα αντίληψη της ζωής, επαναστατική ανασύνθεση του κόσμου από τα στοιχεία που τον αποτελούν, όλα τους συνιστούν βασικά δομικά στοιχεία της ποίησής του. Το φως μάλιστα ως κύριος άξονας του έργου, η συνεχής επίσης προσπάθεια αποκρυπτογράφησης του μυστηρίου της ύπαρξης και η γλώσσα ως ήθος και αξία είναι καθοριστικής σημασίας παράμετροι στην ανάπτυξη αλλά και στην κατανόηση του κόσμου του Οδυσσέα Ελύτη.
- Η ποίηση του Ελύτη θεμελιώνεται πάνω σε κάποια κοσμοαντίληψη του ποιητή;
Νομίζω πως τα βασικά στοιχεία που προανέφερα σκιαγραφούν και την κοσμοαντίληψη του. Στραμμένος προς το μυστήριο της ύπαρξης και την αποκωδικοποίησή του, προς την ελληνική αίσθηση και γλώσσα, προς της αξίες της πανανθρώπινης ευαισθησίας και του φιλέρευνου Μεσογειακού πνεύματος, ο Ελύτης επιχείρησε μία ολόκληρη «λυρική κοσμογονία», ένα γλωσσικό και σημασιολογικό ταξίδι στην ουσία των όντων, των φαινομένων, των γεγονότων, ένα ταξίδι στο φως. Ειδικότερα μιλώντας, η νεότητα, ως ακατάβλητη δύναμη μεταμορφώσεων, ανασύνταξης κι ανασύνθεσης της πραγματικότητας, η αθωότητα ως οδός γνώσης, η αγιοποίηση των αισθήσεων ως έξαρση της ιερότητας μιας φυσικής ζωής, το μεγαλείο και οι ακατάβλητες δυνάμεις της φύσης, η ολιγάρκεια ως μέθοδος μελέτης του ολίγου και ακριβούς, η ανακοπή της συνήθειας ως αντίδραση στη παρανόηση και απαξίωση του οικείου, η διαρκής εναντίωση ως μέθοδος διεκδίκησης μιας ουσιαστικότερης πραγματικότητας, μιας πληρέστερης ζωής, είναι στέρεα αξιώματα της συνολικής αντίληψης του για την ζωή και τον κόσμο και συνάμα στοιχεία μιας οικουμενικής ποίησης, τρόποι και αξίες του όποιου ανθρώπου του παντού και του πάντοτε. «Κεντρικός άξονας όλης της ποιητικής μου προσπάθειας, έλεγε ο ίδιος ο Ελύτης σε συνέντευξή του στον Ματθαίο Μουντέ στάθηκε ανέκαθεν η καθαρότητα. Και με τον όρο «καθαρότητα», εννοώ μια διαφάνεια, πού να αντιστοιχεί από τη φυσική της πλευρά στο φώς το ελληνικό και από την πνευματική της, σε μια τέτοιαν άρση πάνω από το Κακό, πού η προσφερόμενη ορατότητα, πραγματικά, να γίνεται απέραντη.» Άλλωστε ας μη ξεχνάμε πως ο βαθύτερος σκοπός της ποίησης για τον Ελύτη είναι «να διασώζει σε καθαρή μορφή τα μόνιμα, τα βιώσιμα στοιχεία, που καταντούν δυσδιάκριτα μέσα στο σκότος της συνείδησης» όπως γράφει στον Λόγο στην Ακαδημία της Στοκχόλμης.
-Πώς μπορεί να λειτουργήσει η ποίηση του Ελύτη στον σημερινό Έλληνα και ευρύτερα στον σημερινό άνθρωπο;
Θα έλεγα σιβυλλικά όπως μπορεί να λειτουργήσει ο έρωτας, ή μια αποκάλυψη γνώσης κι αισθημάτων, ή ακόμη δραστικότερα, μπορεί να λειτουργήσει ως μία ώθηση, μία πρόκληση συνειδητοποίησης του αληθινού εαυτού μας. Αυτού που καταπονείται μέσα στον κυκεώνα λέξεων και αισθημάτων που χάνουν καθημερινά την σημασία τους. Η δύναμη ανατροπής που περικλείει, η κατανόηση της πραγματικότητας μέσα από τον κόσμο των πνευματικά επεξεργασμένων αισθήσεων, η στροφή προς το ουσιώδες, προς το άγνωστο μέρος των οικείων πραγμάτων, όλα αυτά καθιστούν την ποίηση του Ελύτη μία δύναμη διαφορετικού προσδιορισμού μας και δράσης μέσα στη ζωή. Ο μεταφυσικός χαρακτήρας, ο στοχαστικός λυρισμός, οι επαναστατικές δυνάμεις που περικλείει φέρνουν την ποίησή του πολύ κοντά στον σημερινό νέο αναγνώστη. Σ’ έναν κόσμο μάλιστα με βίαιες συγκρούσεις, με συνεχείς συμπεριφορές ναρκισσισμού, κι εγωπάθειας , σ΄έναν κόσμο ασφυκτικό και άδικο συχνά όπου κυριαρχεί το συμφέρον, η ανάγκη μας για αληθινή ποίηση- που θα πει για μια διαφορετική οπτική, για μια ουσιαστική κλίμακα αξιών, για μιαν άλλη ιεράρχηση των προτεραιοτήτων μας- γίνεται εμφανής και ενίοτε επιτακτική. Η προσφυγή άλλωστε στην ποίηση του Ελύτη μοιάζει να λειτουργεί ως πίστη στο αύριο, στις πολλές δυνατότητες της ζωής, στην καθαρότητα της ψυχής, στην επίμονη επιθυμία μας να δημιουργήσουμε έναν δικαιότερο κόσμο.
-Υπήρξατε σύντροφος του Οδυσσέα Ελύτη. Μιλήστε μας λίγο για την καθημερινότητά του.
Υπήρξε ένας άνθρωπος συνεπής στις αρχές του, αφοσιωμένος στο ουσιώδες και στη δουλειά του. Ολιγαρκής, ακριβής και πλούσιος σε αισθήματα και γνώσεις.
-Τι περιλαμβάνει η αυριανή εκδήλωση στο Μέγαρο Χορού για τον Ελύτη;
Η αυριανή εκδήλωση βασίζεται σε ένα πρόγραμμα ποίησης και μουσικής. Σε μελοποιημένα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη από τον εξαιρετικά πνευματικό κι ευαίσθητο συνθέτη τον Γιώργο Κουρουπό, που ξέρει να ακούει τον λόγο, να αναδεικνύει τις αποχρώσεις και τις λεπτές ποιότητες της ποιητικής δημιουργίας. Τα τραγούδια θα ερμηνεύσουν δύο σπουδαίοι καλλιτέχνες: Ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, που έχει υπηρετήσει πολλά έργα του Γιώργου Κουρουπού με την μοναδική του ερμηνεία, όπως το συμφωνικό «Μονόγραμμα». Είναι ένας διεθνής λυρικός τραγουδιστής, σπάνιος. Θεωρώ αληθινό δώρο να μπορείς να τον ακούσεις από τόσο κοντά σε πανέμορφα ελληνικά τραγούδια. Μαζί του στο πιάνο ο Θανάσης Αποστολόπουλος, ένας πολύτιμος σολιστ του πιάνου, που με γνώσεις και ποιητική νοημοσύνη αναδεικνύει το κάθε κομμάτι. Οι δύο μαζί έχουν ηχογραφήσει τα τραγούδια που θ΄ακούσουμε μαζί με άλλα τραγούδια του Γιώργου Κουρουπού. Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησαν οι μελοποιήσεις αυτές σε δίσκο, με τίτλο «Αρχή του Κόσμου πράσινη». Εγώ, στο πρόγραμμα αυτό θα απαγγείλω κάποια ποιήματα του Ελύτη.
-Μιλήστε μας λίγο για την δική σας ποιητική διαδρομή. Ετοιμάζετε κάτι προς έκδοση αυτό τον καιρό;
Πριν λίγους μήνες κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος το βιβλίο μου «Ο Ελύτης για παιδιά», ένα βιβλίο γνώσης και μύησης στην ποίηση του Ελύτη, για παιδιά του δημοτικού και όχι μόνον. Στο βιβλίο αυτό προσπάθησα το παιδί - αναγνώστης να ταυτισθεί με τον Οδυσσέα Ελύτη και αβίαστα να ακολουθήσει την εξέλιξή του σε μέγιστο ποιητή. Μαζί με τα συμβάντα της ζωής του ποιητή, να καταλάβει το γιατί και το πώς έγραφε ποίηση, τι επεδίωκε, πώς διαμορφώνεται ένας κόσμος συμβόλων, αλλά και ποιά μπορεί να είναι η λειτουργία και η σημασία της ποίησης στην ζωή μας. Χαίρομαι πολύ για την ενθουσιώδη ανταπόκριση που έχει το βιβλίο. Σε λιγότερο από έναν μήνα, επίσης, θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Υψιλον η νέα μου ποιητική συλλογή. Είναι το ένατο ποιητικό μου βιβλίο, κι έχει τον τίτλο «Γη μήτηρ», ένα ελεγείο για τον θάνατο της μητέρας μου.
