Κυριακή, 26 Μαρτίου 2023 22:27

Η γενιά του τριάντα

Γύρω στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, συγκυριακά, γεννήθηκαν στη χώρα μας κάποιοι σπουδαίοι λογοτέχνες που η παρουσία, η δημιουργία και οι κοινοί στόχοι τους    στα ελληνικά γράμματα τους χαρακτήρισαν ως «η γενιά του τριάντα».

Στη ρευστή κατάσταση του Μεσοπολέμου από το 1928 μέχρι το 1936, όταν η δικτατορία του Μεταξά ανέκοψε το ρυθμό τους, η ανανέωση κυριάρχησε στην ελληνική λογοτεχνία. Οι εκπρόσωποι της γενιάς του τριάντα διαχωρίζονται από τους προηγούμενους αλλά και τους επόμενους λογοτέχνες κυρίως λόγω της χρονικής στιγμής της Ιστορίας που αυτοί δημιούργησαν. Όλοι μεγάλωσαν κι ανδρώθηκαν την ίδια σχεδόν στιγμή και έχοντας κοινά βιώματα συμπορεύτηκαν στην παραγωγή των έργων τους.   
Ως εκπρόσωποι της «γενιάς του τριάντα» χαρακτηρίζονται ενδεικτικά οι ποιητές, οι πεζογράφοι και οι ζωγράφοι: Γιώργος Σεφέρης, Θανάσης Πετσάλης-Διομήδης, Στέλιος Ξεφλούδας, Ηλίας    Βενέζης, Γιώργος Θεοτοκάς, Οδυσσέας Ελύτης, Ανδρέας Εμπειρίκος, Ανδρέας Καραντώνης, Άγγελος Τερζάκης, Κωνσταντίνος Δημαράς, Γιώργος Κατσίμπαλης, Νικόλαος Πολίτης, ο Θεόδωρος Ντόρρος, Γιάννης Τσαρούχης, Νίκος Εγγονόπουλος, Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Γιώργος Γουναρόπουλος κ.ά.
Η θέση όλων αυτών ήταν κοινή και διατυπώθηκε στο «Ελεύθερο πνεύμα» ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε το 1929 και το υπέγραφε με το ψευδώνυμο «Ορέστης Διγενής» ο Γιώργος Θεοτοκάς. Σύμφωνα με αυτό τότε η ελληνική λογοτεχνία των τελευταίων πενήντα χρόνων, είχε αποτύχει και η πρόταση που κατέθετε αφορούσε την προσέγγιση των προβλημάτων της εποχής σε όλη την έκτασή τους λαμβάνοντας υπόψη και τις ευρωπαϊκές τάσεις αλλά και την υιοθέτηση της δημοτικής γλώσσας. Κοινό χαρακτηριστικό των έργων των δημιουργών της γενιάς του τριάντα ήταν το καινούριο, το νέο, η ανανέωση.
Και τα κατάφεραν. Ο καθένας μέσα από το έργο του κατάφερε να αλλάξει το ύφος της ελληνικής γραμματείας. Η ζωγραφική έγινε περισσότερο πνευματική και δεν αναπαριστά με ακρίβεια πρόσωπα ή τοπία. Η ουσιαστική διαφοροποίηση των λογοτεχνών της γενιάς του τριάντα από τους παλιότερους ομότεχνούς τους έγκειται στην εγκατάλειψη των παραδοσιακών στιχουργικών τεχνικών και το πέρασμα στον ελεύθερο στίχο ενώ στην πεζογραφία στράφηκαν στο πιο σύνθετο μυθιστόρημα εγκαταλείποντας το διήγημα. Δεν περιορίστηκαν στα στενά όρια του εθνικού χώρου. Η διερεύνηση του εσωτερικού κόσμου και ταυτόχρονα η επικοινωνία με την παγκόσμια εξέλιξη έγινε ο στόχος τους. Κι έτσι δεν αιφνιδιάστηκαν από τις διεθνείς εξελίξεις. Τα μοντέρνα ρεύματα, ο κυβισμός, ο υπερρεαλισμός και ο εξπρεσιονισμός πέρασαν και στην ελληνική ζωγραφική.
Οι νέοι ορίζοντες τόσο στην ποίηση όσο και στην πεζογραφία έδωσαν φτερά στη δημιουργία. Ο μοντερνισμός και ο υπερρεαλισμός σε μερικές περιπτώσεις άσκησε τότε αποφασιστική επίδραση στην ανανέωση της ελληνικής ποίησης. Αυτή ακριβώς η μεταστροφή της ελληνικής γραμματείας απέφερε και δύο βραβεία Νόμπελ στην ελληνική διανόηση.
Παρά την ανανεωτική προσέγγιση των ελληνικών γραμμάτων η γενιά του τριάντα κατάφερε να ενσωματώσει στα πρωτοποριακά στοιχεία των έργων της και στοιχεία από την ελληνική παράδοση. Ο δημοτικισμός που ακολούθησαν, σεβάστηκε και αφομοίωσε τη γλώσσα των απομνημονευμάτων του Μακρυγιάννη. Η γενιά του τριάντα συνέβαλε και στην πολιτική εξέλιξη του τόπου μετά την Μικρασιατική καταστροφή με την «εξαφάνιση» της Μεγάλης Ιδέας και τον επαναπροσδιορισμό της ελληνικότητας ενώ ταυτόχρονα η λαϊκή παράδοση αναδείχθηκε μέσα από τα έργα τους.