Κυριακή, 09 Απριλίου 2023 22:55

Από τη Μήλο στο Λούβρο

Τρεις γυναικείες φιγούρες είναι τα πιο διάσημα εκθέματα του μουσείου του Λούβρου.

Οι δύο από αυτές είναι Ελληνίδες. Η Αφροδίτη από τη Μήλο και η φτερωτή θεά Νίκη από ιερό των Μεγάλων θεών στη Σαμοθράκη. Την τριάδα συμπληρώνει το πορτρέτο της Ιταλίδας Λίζαντελ Τζοκόντα -Γκεραρντίνι, της Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ντα Βίντσι.
Ήταν 8 Απριλίου του 1820. Στο νησί της Μήλου, ο πολύτεκνος αγρότης Γεώργιος Κεντρωτάς ή Μποτώνης πηγαίνει στο χωράφι του. Ήθελε να προστατέψει ταόρια του αμπελιού του και ξεκίνησε να μαζεύει πέτρες για την κατασκευή μιας ξερολιθιάς. Μαζεύοντας τις πέτρες περιμετρικά του χωραφιού, η αξίνα του χτύπησε σε κενό. Ένας μικρός υπόγειος θόλος βρισκόταν κάτω από τα πόδια του. Και κάτω από αυτόν κάτι μεγάλο, κάτασπρο, μαρμάρινο εμφανίστηκε μπροστά στα έκπληκτα μάτια του. Ήταν ένα πανέμορφο γυναικείο, ημίγυμνο άγαλμα. Πολύ μεγάλο. Ασήκωτο. Αφού την έκπληξή του την διαδέχθηκαν οι σκέψεις, το έκρυψε ξανά από τα αδιάκριτα βλέμματα και άρχισε μυστικά να ρωτάει τους δικούς του για την τύχη του αγάλματος.
Στην Ευρώπη η εποχή χαρακτηριζόταν από την έντονη αρχαιοφιλία. Αφού είχαν εξαντλήσει τις ρωμαϊκές αρχαιότητες σχεδόν όλοι οι συλλέκτες, οι αρχαιοκάπηλοι και οι έμποροι αρχαιοτήτων είχαν στραφεί στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Ελληνομαθείς Άγγλοι, Γάλλοι και λοιποί δυτικοευρωπαίοι αρχαιόφιλοι «περιηγητές» περιδιάβαιναν την τουρκοκρατούμενη ελληνική χερσόνησο αναζητώντας ως «λεία» αφύλακτους αρχαιοελληνικούς θησαυρούς. Φυσικά σκοπός τους ήταν το προσωπικό τους όφελος και το κέρδος.
Το μυστικό του Κεντρωτά δεν άργησε να φτάσει και στους Γάλλους αρχαιοκάπηλους. Η Γαλλία, παραδοσιακή σύμμαχος της Πύλης, είχε πάρει άδεια από τον σουλτάνο για ανασκαφές στο αρχαίο θέατρο της Μήλου ενώ και μια μοίρα του γαλλικού στόλου ναυλοχούσε στην Κωνσταντινούπολη. Το μυστικό για το άγαλμα έφτασε και στον ελληνομαθή και αρχαιόφιλο αξιωματικό του γαλλικού στόλου Ντ’ Ουρβίλ. Σε συνεννόηση με τον Γάλλο πρεσβευτή, εξασφάλισαν τη βούλα από τον σουλτάνο και αμέσως ένα πλοίο σαλπάρισε για τη Μήλο. Ταυτόχρονα οι Έλληνες πρόκριτοι της Αθήνας, αφού κι αυτοί είχαν μάθει για το άγαλμα, έστειλαν με ένα τουρκικό πλοίο τον ιερέα Βέργη στο νησί με εντολή να το μεταφέρει στην Αθήνα. Ο Βέργης φτάνοντας στη Μήλο συσκεύασε το άγαλμα σε ξύλινο κιβώτιο και ετοιμαζόταν να το φορτώσει στο πλοίο. Τότε κατέφτασε στη Μήλο και το γαλλικό πολεμικό πλοίο Estafette.
Εν μέσω ταραχών, οι Γάλλοι ναύτες απέσπασαν την Αφροδίτη από τους Έλληνες και μετά από μια περιπετειώδη διαδρομή, τον Μάρτιο του 1821αυτή έφτασε στη Γαλλία και παρουσιάστηκε στον βασιλιά Λουδοβίκο XVIII, ο οποίος τη δώρισε στο Μουσείο του Λούβρου. Έργο του Αλεξάνδρου από την Αντιόχεια, με ύψος 2,02 μέτρα και βάρος 900 κιλά η ημίγυμνη θεά της ομορφιάς και του έρωτα, με ένα ιμάτιο δεμένο στους γοφούς της, στέκεται στο Λούβρο διαφημίζοντας το αρχαιοελληνικό κλέος. Τα χέρια της χάθηκαν. Μπορεί και να έλειπαν. Κοντά στη θέση που κειτόταν για αιώνες το άγαλμα βρέθηκε όμως ένα χέρι που κρατούσε ένα μήλο, σκαλισμένο σε ίδιο παριανό μάρμαρο. Αυτό προσδιόρισε την ταυτότητα του ημίγυμνου γλυπτού. Το μήλο που της είχε προσφέρει ο Πάρης στο διαγωνισμό ομορφιάς των τριών θεών, αποκάλυψε την ταυτότητα της Αφροδίτης.