Στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο, εκτός από το Ολοκαύτωμα, υπήρξαν αναμφισβήτητα θηριωδίες εξολόθρευσης ολόκληρων πληθυσμών πόλεων ή χωριών που οι ναζί χαρακτήριζαν ως αντίποινα. Το κάψιμο και η λεηλασία ήταν κι αυτά πράξεις «σωφρονισμού». Ανάμεσα στα χωριά που κάηκαν και ταυτόχρονα εξολοθρεύτηκε ο πληθυσμός τους, κυρίαρχη θέση έχει το Δίστομο, στις 10 Ιουνίου 1944.

Στις αρχές του Ιουνίου 1944 το πρώτο τάγμα του έβδομου Συντάγματος τεθωρακισμένων των ες-ες είχε εγκατασταθεί στη Λειβαδιά, για την «ασφάλεια» της περιοχής της Βοιωτίας. Στις 10 Ιουνίου, μια φάλαγγα εξήντα πέντε γερμανικών αυτοκινήτων των ες-ες με επικεφαλής τον Γερμανό αξιωματικό Λαουτενμπαχ περνάει από το Δίστομο. Αν και δεν προκλήθηκαν από το πέρασμά τους από εκεί, σκότωσαν χωρίς αιτία έξι κατοίκους του. Αργότερα, μετά από μια αψιμαχία με ανταρτική ομάδα στο Στείρι, γύρισαν πίσω στο Δίστομο και εξαπέλυσαν τα αιμοβόρα ένστικτά τους πάνω σε αθώα γυναικόπαιδα κι ανήμπορους γέροντες. Ένα απόσπασμα του τέταρτου Συντάγματος της αστυνομίας των ες-ες εισέβαλε στο Δίστομο και  διακόσια είκοσι τρία άτομα εκτελέστηκαν εκεί, λίγες ημέρες μετά από τη D-day και την απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στη Νορμανδία. Η διαφαινόμενη ήττα τους τρέλανε τους ναζί. Σαν το πληγωμένο θηρίο έπεσαν επάνω στην κωμόπολη και εξολόθρευσαν ότι βρήκαν στο πέρασμά τους. Από τον Κορακόβραχο, δέκα τέσσερα χιλιόμετρα από το Δίστομο, μέχρι το κέντρο της κωμόπολης δεν έμεινε τίποτα ζωντανό, τίποτα όρθιο. Μακελειό. Ακόμα και το αρχηγείο της Βέρμαχτ χαρακτήρισε τη σφαγή, ως παραβίαση των αρχών του δικαίου του πολέμου. Αν φυσικά υπάρχει τέτοιο δίκαιο.

Διακόσιες είκοσι τρεις αθώες ψυχές χάθηκαν στο Δίστομο επειδή οι παράφρονες ναζί πίστευαν ότι έτσι «αμύνονταν». Κι αν μετά την ύβρη ακολουθούσε η νέμεση και η τίσις, σε αυτή την περίπτωση δεν ακολουθήθηκε η αρχαιοελληνική κοσμοθεωρία.

Και η σφαγή ολοκληρώθηκε μετά τον πόλεμο με τις δικές των υπευθύνων. Ο Γερμανός στρατηγός Χέλμουτ Φέλμι διοικητής του εξηκοστού όγδοου σώματος, ο υπεύθυνος της θηριωδίας, δικάστηκε σε φυλάκιση δεκαπέντε ετών. Από αυτά, εξέτισε τα τρία στην μετανιωμένη πατρίδα του! Οι υπόλοιποι σφαγείς δεν μπήκαν ούτε στη βάσανο της δικαιοσύνης. Κυκλοφορούσαν ελεύθεροι δήθεν μετανιωμένοι. Το εντυπωσιακό είναι ότι οι επιζήσαντες Γερμανοί δράστες, πολλά χρόνια μετά τη σφαγή μαζεύονταν κάθε χρόνο στην Αυστριακή κωμόπολη Grobming και χαρακτήριζαν το έγκλημα στο Δίστομο ως μια ξεχασμένη υπόθεση. Κατ’ ακρίβεια σύμφωνα με τον Φαίδωνα Μαλιγκούδη διατύπωναν ανερυθρίαστα την άποψη:

«Αν πράγματι, υπήρχαν σε κάποιους από εμάς τύψεις, τότε αυτό ήταν κάτι που δεν κράτησε για πολύ. Έπειτα από τόσα χρόνια που έχουν περάσει, οι οδυνηρές αναμνήσεις είναι πια θολές ή έχουν εξαφανιστεί τελείως…»

Και συνεχίζοντας ένας άλλος «βετεράνος» ναζί τοποθετήθηκε:

«Στην ουσία δεν ήταν όλες αυτές οι υποτιθέμενες σφαγές παρά πράξεις νόμιμης άμυνας…»

Σχεδόν εβδομήντα χρόνια τώρα το Δίστομο περιμένει τη δικαίωση. Η δικαιοσύνη στην «μετανιωμένη» μεταπολεμική Γερμανία, άτυπη αλλά ουσιαστική ηγέτιδα δύναμη της «ενωμένης» Ευρώπης, δεν δείχνει ότι συμμερίζεται, όπως και σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις, τον χαρακτηρισμό της «σφαγής του Διστόμου» και αρνείται να προχωρήσει τουλάχιστον στη συμβολική αποζημίωση των αθώων.

Γι’ αυτό βέβαια ευθύνονται πολλοί. Η διεκδίκηση όμως δεν πρέπει να σταματήσει. Τη ζητούν διακόσιες είκοσι τρεις ψυχές από το μαρτυρικό Δίστομο.